Frétt úr fréttablaðinu 7. apríl 2017
Það eru ekki bara táningar sem fá bólur í andlit. Konur sem eru komnar yfir miðjan aldur fá líka bólur sem þær eru að vonum afar ósáttar með.
Hvers vegna fá konur sem komnar eru yfir fertugt bólur eins og unglingar? Dr. Bolli Bjarnason, húð- og kynsjúkdómalæknir hjá Útlitslækningu, segir að samkvæmt bandarískri rannsókn hafi 26,3 prósent kvenna á aldrinum 40-49 ára svokallaðar þrymlabólur og 5,3 prósent kvenna eftir fimmtugt. Sama rannsókn sýnir að 50,9 prósent kvenna á aldrinum 20-29 ára hafa þrymlabólur og 35,2 prósent á milli 30-39 ára. Af þessu má sjá að bólur eru nokkuð algengar þótt konur séu komnar af táningsaldri. Margs kyns bólumyndun er til í andliti fyrir utan þrymlabólur. Má þar nefna rósroða eða sýkingar af völdum baktería í umhverfinu. Einnig eru til sérstakir sjúkdómar sem mynda bólur annaðhvort í kringum munn eða augu.
Tengt hormónum
Bolli var spurður hvort þrymlabólur gætu tengst hormónum og svarar hann því játandi. „Þrymlabólur eru oftast hormónatengdar. Það sést best sé litið til sjúkdóma sem valda hækkun karlhormóna svo sem fjölblöðrueggjastokksheilkennisins (polycystic ovary syndrome). Mánaðarlegar sveiflur í hormónum tíðahringsins skipta máli fyrir myndun þrymlabóla því allt að 85 prósent fullorðinna kvenna með þrymlabólur versna dagana fyrir blæðingar. Rannsókn hefur sýnt þessa versnun vera mun algengari hjá konum yfir þrítugt borið saman við yngri konur. Það er oft óljóst hvað veldur því að konur geti fengið þrymlabólur í fyrsta sinn komnar yfir þrítugt eða fái þá aftur bólumyndun á þessum aldri eða síðar,“ útskýrir hann.
Bólur með tíðahvörfum
„Sýnt hefur verið fram á að styrkur karlhormóna sé hærri hjá konum með þrymlabólur í kringum tíðahvörf borið saman við konur án þrymlabóla þó báðir hóparnir hafi styrk karlhormóna innan eðlilegra marka. Við fall estrógens hjá konum við tíðahvörf er mögulegt að myndist óhagstætt hlutfall milli þessara hormóna sem getur leitt til aukinnar fituframleiðslu kirtlanna og þar með myndunar þrymlabóla. Annar stór áhættuþáttur fyrir utan hormóna er olía í vörum svo sem snyrtivörum sem bornar eru á svæði þar sem þrymlabólur myndast. Vinna með olíur svo sem í eldhúsi getur einnig leitt til bólumyndunar. Það er mjög óalgengt að lyf sem ekki eru hormónalyf valdi sjúkdómnum. Menn hafa velt fyrir sér mögulegri áhættu af þáttum svo sem mataræði, álagi, erfðum og tóbaksnotkun en niðurstöður eru oft misvísandi milli rannsókna,“ upplýsir Bolli og bendir á að aðalatriðið fyrir konur í kringum tíðahvörf sé að forðast útvortis vörur sem innihaldi olíu svo sem sumar snyrtivörur. „Framleiðendur sem álíta sínar vörur ekki hafa áhrif á bólumyndun merkja þær stundum með „non-comedogenic“ eða „non-acnegenic“.“
Lækning getur hjálpað
Ef vandamálið er algengt getur verið nauðsynlegt að leita læknis. Bolli segir að kanna þurfi húðgerð, notkun á snyrtivörum og hormónagetnaðarvörn sé hún til staðar. „Mjög margar gerðir þrymlabóla eru til sem þarf að greina á milli. Sjúkdómurinn getur verið allt frá því að valda eingöngu fílapenslum upp í að geta valdið aumum öramyndandi bólgukýlum. Meðferðir eru einstaklingsbundnar og miða einnig alltaf að því að aftra öramyndun,“ segir hann. „Fílapenslar eru stíflaðir fitutappar í kirtilopum fitukirtla sem geta verið svartir eða hvítir. Séu þeir áberandi eru oft notuð útvortis lyf sem brjóta niður keratín í efsta lagi húðþekjunnar en við það losna tapparnir út og flæði fitu út úr kirtlunum verður aftur eðlilegt. Séu þeir á háu stigi kemur innvortis lyfjameðferð til greina til að draga úr myndun fitu í kirtlunum. Lyfjameðferðir við bólum geta verið allt frá útvortis bakteríudrepandi kremum upp í margs kyns innvortis lyf eða blanda af hvoru tveggja.“
Lasermeðferð
Bolli segist stundum beita lasermeðferð gegn bólum. „Meðferðin byggir á gjöf ljóss til yfirborðs húðarinnar sem eyðir porfýríni sem bakterían Propionibacterium acnes þarf til að dafna. Bakterían er álitin mikilvægur þáttur í myndun bólanna. Við útstæðum örum er stundum beitt lyfjainnspýtingum og frystingum sem stundum er fylgt eftir með lasermeðferð gegn roða í örunum. Við innstæðum örum er oft beitt lasermeðferð til að hækka þau upp og fjarlægja lit. Þessar lasermeðfeðir eru háðar eftirliti læknis samkvæmt reglugerð velferðarráðuneytisins eins og á öðrum Norðurlöndum.“
Tengdar greinar:
- Bólur og fílapenslar
- Lasermeðferð gegn bólum.
- Bólur og exem umhverfis munn og á höku
- Rósroði, æðaslit og valbrá
- Brennivínsnef
- Laser til lækninga húðlýta og húðsjúkdóma
- Meðferð með húðfyllingarefnum-fillers
- Benzoyl peroxide
