Hvernig verður þetta til?
Skjallblettir eru tilkomnir vegna sjálfnæmis (autoimmunity). Slíkt næmi verður til er ónæmiskerfið (immune system) ræðst gegn hluta af eigin líkama í stað utan að komandi þátta sem kerfinu er ætlað að vinna bug á.
Í skjallblettum ræðst ónæmiskerfið á sortufrumur (melanocytes) sem framleiða litarefni húðarinnar. Afleiðingarnar verða þær að litlaframleiðslan hættir á því svæði þar sem sjálfsnæmið myndast og litlaust svæði hlýst af. Svæðið getur verið allt frá litlum afmörkuðum bletti upp í það að allur litur líkamans hverfi. Sé um hært svæði að ræða kunna hárin að missa lit.
Láti ónæmiskerfið af árás á litafrumurnar gengur sjúkdómurinn til baka. Oft byrja þá frumur í kringum hárin að búa til lit, svæðin stækka síðan og renna saman. Líkindi á bata eru álitin góð en í sumum tilfellum helst sjúkdómurinn ævilangt.
Hvað er til ráða?
1. Læknisfræðilegt mat.
Útiloka þarf með rannsóknum undirliggjandi sjúkdóma eða truflanir í ónæmiskerfinu sem krefjast meðferðar.
2. Lyfjameðferð.
Aðallega er um að ræða svokallaða calcineurinhemla sem gefnir eru með útvortis kremi á skjallblettina. Slíkir hemlar trufla ónæmiskerfið í sókn þess gegn litafrumunum sem leiðir til þess að frumunum tekst að framleiða lit á nýjan leik.
3. Ljósameðferð.
Útfjólublá ljós af B gerð (ultraviolet B radiation) eru oft notuð til að bæla ónæmiskerfið og gefa sortufrumunum þannig tækifæri á að búa til lit á nýjan leik. Stundum er beitt svokallaðri PUVA (psoralen + ultraviolet A radiation) meðferð þar sem gefið er ljósnæmt lyf stuttu fyrir gjöf útfjólublás ljóss af A gerð. Athuga ber að not af sólarbekkjum á sólbaðsstofum eru álitin lítil ef nokkur í þessu sambandi.
4. Örnálameðferð (microneedling)
Grein:
Örnálameðferð (microneedling)
5. Önnur meðferð
Í völdum tilfellum er unnt að rækta sortufrumur á tilraunastofu frá eðlilegum húðsvæðum og koma þeim síðan fyrir á skjallblettasvæðunum.
Mynd: Skjallblettur sem byrjaður er að svara meðferð með myndun litar út frá hárslíðrum.
